Türk mühendisler havacılıkta önemli bir projeye imza attı.  Savunma Sanayii Müsteşarlığının (SSM) bilgisi dahilinde başlatılan proje kapsamında, Ekonomi Bakanlığının yatırım teşvik desteklerinden yararlanarak hava araçlarını çarpışmalara karşı koruyacak önleme sistemi üretecek.
ODTÜ Teknokent’te havacılık, savunma ve uzay teknolojilerine yönelik çözümler üreten Esen Sistem Entegrasyon, söz konusu alanlarda yurt dışından ithal edilen ürünlerin Türkiye’de geliştirilmesine yönelik de çalışmalar yürütüyor.
Bu kapsamda, teknolojik olarak zorlu bir ürün olan hava araçları için Trafik ve Arazi Çarpışma Önleme Sistemi (TAÇÖS) üretmeyi hedefleyen şirket, bu projesiyle Ekonomi Bakanlığı tarafından yatırım teşvik mekanizmalarından yararlanmaya değer bulundu.
TAÇÖS, tek bir aviyonik donanım üzerinde TCAS-II ve TAWS fonksiyonlarını karşılayan bir aviyonik sistem olarak üretilecek. Uluslararası literatürde bu ekipman T2CAS olarak geçiyor.
Ekipmandaki TCAS fonksiyonu, uçakların havada çarpışmalarını önlemeyi amaçlıyor. 1956 yılında Amerika’da yaşanan ve meydana geldiği yer nedeniyle Büyük Kanyon kazası olarak adlandırılan kazada United Airlines uçağı ile Trans World Airlines uçağının havada çarpışması sonucunda 128 yolcu hayatını kaybetmişti. Bu kaza çarpışma önleme sistemleri üzerinde çalışmaların başlamasına neden olmuştu. 20 yılı aşkın bir süredir operasyonel olan bu sistem sayesinde birçok kaza önlendi.
TCAS sistemi muhtemel tehdit olan uçakları tespit ederek öncelikle “trafik uyarıları” üretiyor, uçak bir tehdit haline geldiği durumda da “ayrışma önerisi” üreterek pilotun gerçekleştirmesi gereken dikey eksendeki manevrayı öneriyor. TCAS fonksiyonu yerde konuşlu olan hava trafik kontrol sisteminden bağımsız olarak çalışıyor ve bu sistemler üzerinde önceliği bulunuyor. Bu nedenle pilotların TCAS uyarılarını aynen uygulamaları bekleniyor.

Havacılık tarihinde kaza örnekleri
Sistemin doğru kullanılmaması, tarihte başka büyük kazalara yol açtı. 2002’de meydana gelen Überlingen kazasında bir Boeing 757 kargo uçağı ile Rus Tupolev Tu-154 yolcu uçağının havada çarpışması sonucu aralarında çocukların da bulunduğu 71 kişi hayatını kaybetti. Kazanın en önemli nedeni olarak, Rus pilotların TCAS’in verdiği manevra önerisini uygulamaması gösterildi. Çarpışmanın olduğu anda hava trafik kontrol görevinde olan kontrolörün 2 yıl sonra kazada karısı ve 2 çocuğunu kaybeden bir Rus tarafından öldürülmesi ise kazanın dramatikliğini artıran bir olay oldu. Bu kaza birçok film ve belgesele de konu edildi.
Bağımlılığı ortadan kaldıracak
Halihazırda Türkiye’de kullanılmakta ve geliştirilmekte olan havacılık programlarında bu sistem yurt dışından tedarik ediliyor. Yerli ürünün, Türkiye’de geliştirilecek olan tüm sivil ve askeri hava platformlarında kullanılarak yurt dışına bağımlılığı ortadan kaldırması bekleniyor.
Türkiye’de ilk defa geliştirilecek olan bu ekipmanın 5 bin 700 kilogramdan ağır ve 19’dan fazla yolcu taşıyan tüm hava platformlarına takılması Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu tarafından zorunlu koşuluyor. Bu nedenle ürünün ciddi bir ihracat potansiyeli bulunuyor. Halihazırda dünyada bu sistemi üreten sınırlı sayıda firma bulunuyor. ESEN de dünyada bu sistemi geliştiren az sayıdaki firmadan birisi olmayı hedefliyor.